Εν αρχή σκόπιμο να αποσαφηνιστούν ορισμένες βασικές παραδοχές. Ο βωξίτης, η εξόρυξή του και η αξιοποίησή του εν γένει θα όφειλε να αποτελεί καίριο αναπτυξιακό προτέρημα της Παρνασσίδας και συνολικότερα της Φωκίδας. Όπως ακριβώς μαζεύουμε τις ελιές από τον ελαιώνα ή ψαρεύουμε τα ψάρια από τον Κορινθιακό, έτσι και η εξόρυξη του μεταλλεύματος που εγκαταβιώνει (για όσο καιρό ακόμα) στα βουνά του νομού επιβάλλεται να συνιστά πηγή πλούτου πρωτίστως για την τοπική κοινωνία, τους ανθρώπους και τις ανάγκες τους. Αυτονόητα πράγματα.
Του Ηλία Τσίγκα
Παράλληλα, η εξόρυξή του από ιδιωτικές εταιρείες παραμένει, τουλάχιστον ως αυτή τη στιγμή, ο αποτελεσματικότερος τρόπος για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην περιοχή. Απόψεις και γνώμες περί αυτοδιαχείρισης ή περάσματος σε φάση συνεταιριστικών ή άλλων σχημάτων από τον χώρο της κοινωνικής οικονομίας δεν είναι άμεσα εφαρμόσιμες, άρα και συζητήσιμες, μιας και ο τομέας αυτός βρίσκεται στην Ελλάδα τουλάχιστον σε εμβρυώδη μορφή, και στη Φωκίδα ακόμα περισσότερο, που μόλις τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια να στηριχτεί και να στεριώσει, και κυρίως σε μονάδες πολύ μικρότερης εμβέλειας.
Όμως, οι αυτονόητες παραδοχές κάπου εδώ τελειώνουν. Απεναντίας, δεν είναι καθόλου αυτονόητο (ειδικά πια) ότι οι μεταλλευτικές εταιρείες διακρατούν σε όποια μορφή και με όποιο τρόπο την επιβολή των στενών τους συμφερόντων και ειδικά με μεθόδους αποικιοκρατικής υφής και καταπάτησης των έστω και υποτυπωδών υποχρεώσεών τους απέναντι στην ασφάλεια του εργαζομένου και την απροκάλυπτη παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας.
Για προφανείς και ευνόητους λόγους το πεδίο συζήτησης και αναζήτησης (θεωρητικής) λύσης που κυριαρχεί είναι το ζήτημα της ασφάλειας των εργαζομένων στις στοές, που, όπως είναι πάνδημα γνωστό, αφορά σε ικανό βαθμό στις “αξεσχάρωτες” στοές. Τακτική της εκμεταλλεύτριας εταιρείας πλήρης κυνισμού και έσχατης αγοραίας λογικής, που προκαλεί την κοινή γνώμη, είτε έχει είτε όχι άμεσα και έμμεσα συμφέροντα από την εξαρτημένη εργασία του μεταλλείου. Το στοιχείο, εν τούτοις, που τίθεται (σκόπιμα;) στο περιθώριο είναι η ταυτόχρονη συστηματική παραβίαση και της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, για το οποίο η διεύθυνση των “Ευρωπαϊκών Βωξιτών” έχει γίνει υποκείμενο σώρευσης προστίμων σε περίπου ανάλογο βαθμό με τα αντίστοιχα για τις συνθήκες μη ασφάλειας των εργαζομένων στις στοές.
Ωστόσο, ο εκφυλισμός της προστασίας του περιβάλλοντος από την εταιρεία δεν αφορά μόνο ούτε αφορά στενά στην “ποιότητα ζωής” και στις “περιβαλλοντικές ανησυχίες” ορισμένων “γραφικών” οικολόγων. Αφορά στα μεσοπροοπτικά αναπτυξιακά προτάγματα που οφείλουν να θέσουν σε πρώτο πλάνο οι αιρετοί κάθε βαθμού και οι Leaders από όποιο πόστο αυτής της τοπικής κοινωνίας. Πρώτιστα πια το περιβάλλον και ο φυσικός πλούτος της Φωκίδας -ορεινός, πεδινός είτε θαλάσσιος- αποτελεί για αυτή το βασικότερο αναπτυξιακό συγκριτικό της πλεονέκτημα. Είτε πρόκειται για τον τουρισμό, είτε τον πρωτογενή τομέα, είτε τον πολιτισμό, είτε, τέλος, τη συνάρμοση όλων αυτών σε ένα ενιαίο και συμπαγές αναπτυξιακό πλέγμα.
Όποιος έκανε τον κόπο να εντρυφήσει έστω και επιδερμικά στα επιχειρησιακά σχέδια για το διάστημα 2014-2019 του Δήμου Δελφών και της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας θα είχε την ευκαιρία να διαγνώσει αυτή την κομβική προτεραιότητα απλά και εύκολα. Το ίδιο πάλι ακριβώς ισχύει και για το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020 που ήδη “τρέχει” και του οποίου η ορθολογική και βιώσιμη αξιοποίησή του ενέχει τον παράγοντα “περιβάλλον – πυλώνας ανάπτυξης” σε καταλυτικά περίοπτη θέση και ιεράρχηση. Διαπίστωση που επιτρέπει μηδενικά περιθώρια ανοχής σε όποιον επιχειρεί ανεμπόδιστα τη λαθρεπιβασία να αντιμετωπίζει το περιβάλλον της Παρνασσίδας και της Δωρίδας αποκλειστικά για ίδιον όφελος, αποστερώντας την τοπική κοινωνία από το βασικότερο συγκριτικό της πλεονέκτημα στον εθνικό αναπτυξιακό καταμερισμό.
Παλαιοκομματικές προτάσεις, φαινομενικά “αθώες”, του τύπου “να τα βρουν τα δύο μέρη”, που υστερόβουλα γίνεται προσπάθεια να διακινηθούν κατά τρόπο συστηματικό και να επικυριαρχήσουν στον δημόσιο διάλογο, διασπείροντας τη… μερίκευση ευθυνών συσκοτίζουν τη σοβούσα κατάσταση και παραπλανούν σκοπίμως. Πρώτον, γιατί ταξινομούν θύτες και θύματα στο ίδιο στρατόπεδο, μιας και “φταίνε και οι δύο πλευρές και για αυτό πρέπει να ρίξουν και οι δύο νερό στο κρασί τους”. Με άλλα λόγια, “όλοι μαζί… ευθύνονται”. Δεύτερον, γιατί για μια φορά ακόμα παρασιωπούν τις περιβαλλοντικές παρανομίες, που απειλούν τη σύνολη μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή πορεία του τόπου. Και όχι απλά για ιδιοτελείς λόγους. Ακόμα χειρότερα: Οι διακινητές τέτοιων απόψεων, έμπλεοι πολιτικής και ιδεολογικής αμηχανίας, αδυνατούν να αντιληφθούν ότι το πολιτικό παιχνίδι στη Φωκίδα άλλαξε οριστικά.
Ας τους ξυπνήσει και ας τους γνωστοποιήσει κάποιος, τη στιγμή που επικρέμαται το φάσμα των απολύσεων, πως πια δεν μπορούν να ανταλλάσσουν την τοποτηρησία στα μεταλλευτικά συμφέροντα με αντίτιμο την υπόσχεση “τακτοποιήσεων” στις ωρολογιακές βόμβες-στοές των “Ευρωπαϊκών Βωξιτών”, προκειμένου να συναρμόσουν προσωπικές στρατηγικές επιβίωσης των κατοίκων ενός νομού-πρωταθλητή στην ανεργία σε “εκλογικές κυριαρχίες” που προάγουν τα συμφέροντα κάποιων ελάχιστων και όχι του τόπου. Λύσεις φαυλοκρατικού τύπου για “συμβιβασμούς” των αντιτιθέμενων μερών δεν μπορούν πια να νοηθούν.
Αποτελεί πλέον κοινή παραδοχή στον χώρο των δημοσιολόγων ότι η πρωτογενής αιτία που επέφερε την Κρίση δεν είναι οικονομική. Ούτε και πολιτική. Είναι κυρίαρχα θεσμική και εντοπίζεται στην απο-θέσμιση κάθε δημόσιου χώρου και τη μετατροπή του σε ένα τεράστιο eldorando ανομίας και προκλητικής καταπάτησης νόμων και θεσμών. Κατά συνέπεια σε κάθε φάσμα της δημόσιας ζωής το οντολογικά πρωτεύον είναι η επαναθέσμισή της. Και αυτό οφείλει να γίνει απαρέγκλιτα και αταλάντευτα και στο ζήτημα της αναστολής λειτουργίας των “Ευρωπαϊκών Βωξιτών”. Με άλλα λόγια, εφαρμογή του Κράτους Δικαίου παντού! Χωρίς αναγωγισμούς, συμψηφισμούς και αμφιταλαντεύσεις. Χωρίς πολιτικούς και ψηφοθηρικούς τακτικισμούς.
Όχι για τα συμφέροντα αποκλειστικά της “εταιρείας”, όπως αιρετοί, νυν και πρώην, επιμένουν, ακόμα και ενάντια στο πραγματικό πολιτικό τους συμφέρον, να θεραπεύουν. Ούτε για τα συμφέροντα στενά μιας συγκεκριμένης “ειδικής ομάδας συμφερόντων” της Φωκίδας, του σωματείου των εργαζομένων και των θέσεων εργασίας. Αλλά για τις προοπτικές της τοπικής κοινωνίας των πολιτών. Για το συμφέρον των πολλών, που είναι το πρώτο που ζημιώνεται από τις ακολουθούμενες πρακτικές των “Ευρωπαϊκών Βωξιτών”. Γιατί απλά δεν είναι θέμα αντιπαράθεσης εργοδότη-εργαζομένων, αλλά επηρεάζει πρώτιστα συνολικά τις προοπτικές της τοπικής κοινωνίας.
Εφαρμογή του Κράτους Δικαίου σημαίνει τήρηση των νόμων και προστασία των πολλών από τις αυθαιρεσίες των λίγων και δυνατών. Και συμφέρει πρώτα τους πολλούς να μην παραβιάζεται. Και είναι ακριβώς εκείνοι που εκλέγουν τους αιρετούς, είτε πρόκειται για Βουλευτή, για την Περιφέρεια ή τον Δήμαρχο. Διασφάλιση του Κράτους Δικαίου επομένως σημαίνει πριν απ’ όλα προστασία της κοινωνίας των πολιτών από τις αποικιοκρατικές και ολιγαρχικές συμπεριφορές, σαν αυτή που εμφανίζουν εδώ και καιρό οι “Ευρωπαϊκοί Βωξίτες”. Ας το απαιτήσει με τρόπο ώριμο και συγγνωστό. Και αυτή ακριβώς είναι η μόνη πραγματική υποχρέωση των αιρετών-εντολοδόχων της γενικής βούλησης από το Σώμα των εκλογέων-εντολέων τους.
Νομοθετικές προβλέψεις, και για την ασφάλεια των εργαζομένων και για τον περιβαλλοντικό τομέα, υπάρχουν. Εκείνο που απλά απομένει είναι να εφαρμοστούν πλήρως και χωρίς εκπτώσεις. Διαφορετικά, να επιβληθούν οι προβλεπόμενες κυρώσεις, είτε αφορούν σε πρόστιμα είτε σε ανάκληση αδειών. Η παραχώρηση της εκμετάλλευσης των βωξιτών ανήκει στο κράτος και στους κατοίκους της Φωκίδας. Και ορθώς εκχωρείται σε ιδιωτικές εταιρείες υπό σαφείς όρους και προϋποθέσεις. Αν αυτές δεν τηρούνται, το Κράτος Δικαίου έχει πρόνοια για αυτό…
