Το σχέδιο για την ανάταξη του ελαιώνα της Άμφισσας

Σχετικά με το θέμα ο Δήμαρχος Δελφών Θαν. Παναγιωτόπουλος εισηγείται ως εξής:

Η διετής εντατική συνεργασία μεταξύ της Π.Ε. Φωκίδας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και του Δήμου Δελφών, αλλά και η ήδη παραληφθείσα εργασία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (που ζητήθηκε από το Δήμο μας και από τον Ε.Α.Σ. Άμφισσας και απέβλεπε στο Στρατηγικό Σχεδιασμό για τον Ελαιώνα της Άμφισσας), μας οδηγούν στις κατωτέρω βασικές προτάσεις και θέσεις στόχων, που αποκωδικοποιούν μερικά βασικά συμπεράσματα της πολυσχιδούς αυτής συνεργασίας.

Κεντρική παραδοχή όλων αποτελεί η ανάγκη, αλλά και η δυνατότητα ο σπουδαίος αυτός Ελαιώνας να ξαναγίνει παραγωγικός, καθώς μόνο με τον τρόπο αυτόν μπορεί να εξασφαλιστεί και η λειτουργία του ως πολιτιστικού αγαθού διεθνούς αναγνώρισης, όπως με πολλούς τρόπους έχει διαχρονικά διατυπώσει τη βούλησή της η ελληνική Πολιτεία.

Προκειμένου το Σώμα να ενημερωθεί ουσιαστικά, αλλά και να ενισχύσει τη φωνή του Δήμου Δελφών και των υπολοίπων συνεργαζομένων φορέων, προς τις αρμόδιες κάθε φορά Αρχές, τίθεται η παρούσα Έκθεση προς συζήτηση και έγκριση.

Επισημαίνεται ασφαλώς ότι η έκθεση δεν καλύπτει όλα τα σημεία του στρατηγικού σχεδιασμού για τον Ελαιώνα της Άμφισσας, παρά μόνο ορισμένα, τις δε πλήρεις προτάσεις του Γεωπονικού Πανεπιστημίου (που καλύπτουν σαφώς περισσότερους τομείς) μπορεί να τις αναζητήσει κάθε ενδιαφερόμενος στην αρμόδια Υπηρεσία του Δήμου μας.

ΣΤΟΧΟΣ 1. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΕΛΑΙΩΝΑ ΑΜΦΙΣΣΑΣ.

Σε υλοποίηση της Υ.Α. του Μαΐου 2012 του Υπουργείου Πολιτισμού, οφείλουμε να προτείνουμε διαχειριστικό σχέδιο για τον Ελαιώνα της Άμφισσας. Ο Δήμος μας θα πάρει σχετική πρωτοβουλία να παρουσιάσει την πρότασή του, σύμφωνα με τα συμπεράσματα των κοινών ομάδων εργασίας και τις προτάσεις του Γεωπονικού Πανεπιστημίου.

Είναι σαφής και κοινή η άποψη ότι για τον Ελαιώνα, ως ένα ενιαίο οικοσύστημα, απαιτείται ένα ενιαίο σχέδιο διαχείρισης, που δε θα θέτει τεχνητούς διαχωρισμούς (ζώνη Α ́ και ζώνη Β ́ Δελφικού Τοπίου).

Είναι επίσης κοινό συμπέρασμα ότι θα είχε ευεργετικές συνέπειες η ίδρυση ενός Φορέα Διαχείρισης του Ελαιώνα της Άμφισσας, υπό την αυστηρή προϋπόθεση αυτός να έχει σαφείς αρμοδιότητες (και αρκετές εξ αυτών αποφασιστικές).

ΣΤΟΧΟΣ 2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΣΑΣ.

Μια από τις βασικές υποχρεώσεις του Διαχειριστικού Σχεδίου είναι ο σχεδιασμός για την διάθεση των αποβλήτων στον Ελαιώνα. Στον τομέα αυτό έχουμε τρεις μεγάλες προκλήσεις να αντιμετωπίσουμε, που πρέπει να τεθούν με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιάγραμμα:

Απόβλητα Ελαιοτριβείων. Για το ζήτημα αυτό υπάρχουν πλέον ρεαλιστικές λύσεις που προτείνονται στη μελέτη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, οι οποίες πρέπει να εξεταστούν σε συνδυασμό με τις πρόσφατες σχετικές νομοθετικές εξελίξεις.

Απόβλητα Μονάδων τυποποίησης και εμπορίας ελαιών. Στο συγκεκριμένο θέμα υπάρχει ήδη η καλή πρακτική του Ε.Α.Σ. Άμφισσας με τη μονάδα προεπεξεργασίας αποβλήτων (ειδικός Βιο.Κα.), τα οποία εντέλει οδηγούνται στο ΒΙΟ.ΚΑ. Άμφισσας, που μπορεί να λειτουργήσει είτε ως πιλότος για ανάλογη πρακτική από τις λοιπές επιχειρήσεις, είτε ακόμη και ως υποδοχέας των αντίστοιχων λυμάτων από τις επιχειρήσεις αυτές.

Αστικά Απόβλητα. Το μείζον ζήτημα είναι η αναβάθμιση του ΒΙΟ.ΚΑ.Άμφισσας, ο οποίος είναι ο παλαιότερος της περιοχής μας (λειτουργεί από το1985), διαθέτει παρωχημένη τεχνολογία και είναι αυτός που πέραν τωναστικών λυμάτων, καλείται να αντιμετωπίσει, ως ανωτέρω, και τα προεπεξεργασμένα απόβλητα των μονάδων τυποποίησης ελαιών.

ΣΤΟΧΟΣ 3. Η ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΝΟΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΑΓΟΡΕΣ ΤΟΥ Π.Ο.Π. «ΕΛΙΑ ΑΜΦΙΣΣΗΣ»

Το προσεχές διάστημα ο διαχειριστής της ένδειξης Π.Ο.Π. «Κονσερβολιά Αμφίσσης», δηλαδή ο Ε.Α.Σ. Άμφισσας, με η συνεργασία μας θα υποβάλει στο αντίστοιχο μέτρο μια ολοκληρωμένη πρόταση για την προβολή και προώθηση στις διεθνείς αγορές της «Ελιάς Αμφίσσης».

Η εκπόνηση και χρηματοδότηση μιας τέτοιας στρατηγικής είναι η άμεση και απολύτως αναγκαία προϋπόθεση, προκειμένου το εξαιρετικό προϊόν της περιοχής μας να ανακτήσει χαμένο έδαφος στις διεθνείς αγορές και ιδίως να τοποθετηθεί στις αγορές των χωρών που οι τάσεις δείχνουν μεγάλη ζήτηση και υψηλές αποδόσεις.

Θεωρούμε κρίσιμη (αλλά και ευνόητη) τη στήριξη της προσπάθειας αυτής από το Υπουργείο Πολιτισμού, από την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και από το Δήμο μας, προκειμένου να πετύχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα.

ΣΤΟΧΟΣ 4. Η ΠΙΛΟΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΣΑΣ ΩΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ.

Η εργασία του Γεωπονικού Πανεπιστημίου επισημαίνει την ανάγκη να προσανατολιστούμε στη βελτίωση του προϊόντος με σύγχρονη και αειφορική λογική. Είναι προφανές ότι στον Ελαιώνα που κατ’ ουσίαν αποτελεί τον πυρήνα του περίφημου Δελφικού Τοπίου, το προϊόν που παράγεται πρέπει να είναι υψηλής διατροφικής αξίας και καθαρότητας. Πράγματι το μεγαλύτερο μέρος του Ελαιώνα καλλιεργείται με ήπιες μεθόδους μη εντατικής καλλιέργειας και η ελιά που παράγεται είναι υψηλής ποιότητας.

Ωστόσο είναι απαραίτητο, με δεδομένη τη ζήτηση στις διεθνείς αγορές που μας ενδιαφέρουν, να στραφούμε σταδιακά στη λογική της βιολογικής γεωργίας και των αντίστοιχων πιστοποιήσεων. Ως πρώτο βήμα προτείνεται η απομόνωση ενός (ή περισσοτέρων) αυτοτελούς τμήματος του Ελαιώνα, στο οποίο με τη συναίνεση όλων των καλλιεργητών θα ακολουθούνται αυστηρά οι κανόνες της βιολογικής καλλιέργειας.

Στο στόχο αυτόν βοηθά η ήδη διατυπωμένη πρόθεση πολλών ιδιοκτητών και εκμεταλλευτών ελαιοτεμαχίων να στραφούν προς τη βιολογική καλλιέργεια, σε πρόσκληση που έχει απευθύνει ο Ε.Α.Σ. Άμφισσας.

ΣΤΟΧΟΣ 5. ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ ΑΜΦΙΣΣΑΣ.

Η τουριστική ανάδειξη του Ελαιώνα της Άμφισσας αποτελεί έναν σύνθετο στόχο, που εν πολλοίς προϋποθέτει την υλοποίηση και των προηγουμένων αναφερομένων εδώ στόχων.

Μια πρώτη βασική οργάνωση που πρέπει να επιτύχουμε είναι ένα πλέγμα μονοπατιών (περιπατητικών και ποδηλατικών διαδρομών) μέσα στον Ελαιώνα της Άμφισσας, που θα ενώνουν τους Δελφούς με τους λοιπούς οικισμούς (Άμφισσα, Ιτέα, Κίρρα, Χρισσό, Σερνικάκι, Ελαιώνα, Άγιο Γεώργιο, Άγιο Κωνσταντίνο), με ενδιαφέροντα σημεία θέας, με σημαντικά φυσικά μνημεία (αιωνόβιες ελιές κλπ), καθώς και με τα σπουδαία ιστορικά μνημεία που διατηρούνται στο πεδίο αυτό (Μοναστήρι Προφήτη Ηλία, Θολωτός Μυκηναϊκό ς Τάφος, διάφορα εξωκλήσια, αρχαία πατητήρια κ.λπ.), καθώς και παραδοσιακά κτίσματα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος που πρέπει να διασωθούν και να αναδειχθούν (πέτρινα αγροφυλάκια, πηγές, γεφυράκια κ.λπ.).

Στον τομέα αυτό απαιτείται στενή συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δελφών, καθώς και η συμβολή άλλων φορέων που ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη προγραμμάτων γύρω από τη λογική της αειφορίας (πολιτισμός & περιβάλλον).

ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Με βάση τα παραπάνω προκύπτουν κάποιες άμεσες διεκδικήσεις τις περιοχής μας, που όλες υπηρετούν κατ’ ουσίαν την εθνική επιλογή να αποδοθεί εδώ και δεκαετίες ένα ειδικό καθεστώς προστασίας στην περιοχή του Ελαιώνα της Άμφισσας, ως καρδιά (Ζώνη Α ́) του Δελφικού Τοπίου, ως προστατευόμενο τοπίο της UNESCO, ως κηρυγμένος από την Ευρωπαϊκή Ένωση «Παραδοσιακός Ελαιώνας» (ο πρώτος σε όλη την Ευρώπη και ένας από τους ελάχιστους μέχρι σήμερα).
Στην πραγματικότητα, εάν θέλουμε στο μέλλον να μιλάμε για Δελφικό Τοπίο, για καθαρό Ελαιώνα της Άμφισσας (με όλες τις κηρύξεις διεθνούς κύρους που τον συνοδεύουν), τότε αποτελεί εθνική υποχρέωση να στηριχτούν χρηματοδοτικά οι βασικές δράσεις, που προδιαγράφουν τα πιο πάνω συμπεράσματα.

Θεωρούμε αυτονόητη, αλλά και απολύτως αναγκαία τη στήριξη της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, καθώς και του Υπουργείου Πολιτισμού, προκειμένου να πετύχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα στα κατωτέρω ζητούμενα.

ΑΜΕΣΕΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ:

1. Η ένταξη σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα του έργου αναβάθμισης του ΒΙΟ.ΚΑ. Άμφισσας με βάση την πρόσφατα εκπονηθείσα μελέτη.
2. Η χρηματοδοτική στήριξη της πρότασης που θα συνταχθεί για τη διαχείριση των αποβλήτων των ελαιοτριβείων.
3. Η χρηματοδότηση της δράσης για την προβολή και προώθηση του Π.Ο.Π. «Ελιά Αμφίσσης».
4. Η χρηματοδότηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος για την τουριστική ανάδειξη του Ελαιώνα.
5. Ως αυτονόητη προϋπόθεση για την παραγωγική αναβάθμιση και εν τέλει τη διάσωση του Ελαιώνα (και εν αναμονή της ολοκλήρωσης του μεγάλου αρδευτικού έργου) επισημαίνουμε την ανάγκη για οριστική και συγκεκριμένη δέσμευση της Πολιτείας για τη διάθεση των απαιτούμενων ποσοτήτων νερού και μάλιστα με προνομιακούς όρους, δεδομένης της μοναδικής προσφοράς της περιοχής μας στο υδατικό δυναμικό της χώρας.

(Στη φωτογραφία εικαστική σύνθεση του Παναγιώτη Βούλγαρη από το 1ο The Symptom Projects)