Της Αφροδίτης Παπαθανάση, π. Βουλευτού και στελέχους του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών
Πώς θα ξεφύγουμε από τις στρεβλώσεις της 10ετους κρίσης και πώς θα αντιμετωπίσουμε τις διαρκείς τεχνολογικές, περιβαλλοντικές, κλιματολογικές, ηθικές και οικονομικές προκλήσεις μιας νέας εποχής, που καθημερινά διαμορφώνεται ραγδαία, είναι τα ερωτήματα που σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο, κόμματα, αιρετοί, παραγωγικοί και κοινωνικοί εταίροι θα έπρεπε να συζητούν.
Η μάχη για την ανάπτυξη και την δίκαιη διανομή είναι μάχη πολιτικής.
Ο μικροκομματικός περίγυρος παγιδεύει σε «προσωπικούς φίλους και εχθρούς», σε συνθήματα· η αλήθεια όμως των πραγμάτων είναι ότι η Χώρα είναι διαρκώς εκτεθειμένη σε κινδύνους και προκλήσεις.
Κινδύνους από τη διεθνή οικονομική πραγματικότητα, από τους πολέμους και την κλιματική αλλαγή, προκλήσεις από τις επιστήμες, τις τεχνολογίες, την ικανότητα και επιλογή των κοινωνιών να υποδεχθούν και να εντάξουν κύματα προσφύγων και μεταναστών.
Η 4η βιομηχανική επανάσταση είναι εδώ και εμείς ακόμη δεν έχουμε απαντήσει ουσιαστικά, σε ζητήματα διαγεννεακής αλληλεγγύης, σε ζητήματα Εκπαίδευσης – Παιδείας, σε ζητήματα αντίληψης, χρήσης, στρατηγικής για τους παραγωγικούς μας πόρους.
Η 4η βιομηχανική επανάσταση φέρνει δυναμικές ανατροπές στον κόσμο της εργασίας, όπως έως σήμερα τον ξέραμε. Δηλαδή, ένα λογισμικό, ή ένα σύστημα «έξυπνων μηχανών» θα αντικαταστήσει εργαζόμενους και εξειδικεύσεις, τη στιγμή που η ελληνική οικονομία ακόμη δεν έχει καταφέρει να ξεφύγει από τα αίτια της κρίσης και των στρεβλώσεων του παραγωγικού της πρότυπου.
Νέος κίνδυνος ή νέα πρόκληση;
– Πως μπορούμε να απαντήσουμε με κοινωνική δικαιοσύνη -χωρίς αποκλεισμούς, στο μέλλον της τεχνολογικής επανάστασης, στη διαχείριση των παραγωγικών πόρων, της ενέργειας, της εργασίας.
– Ποιοι θα ωφεληθούν και πως από τα υπερκέρδη των «έξυπνων μηχανών».
– Γιατί η παιδεία, η έρευνα και η καινοτομία σήμερα στη χωρά δεν κατάφεραν να γίνουν ο μοχλός ανατροπής και τι πρέπει άμεσα να αλλάξει;;
Γιατί όλη αυτή η εισαγωγή για το θέμα των Μεταλλείων;
Γιατί για την επόμενη δεκαετία, εικοσαετία, τα θέματα αυτά θα έρθουν υψηλά στην ατζέντα, των επιλογών μας, ανάλογα με τις συνθήκες -θετικές ή αρνητικές- που θα έχουμε διαμορφώσει.
1. Κανόνες περιβαλλοντικής προστασίας και στρατηγικής στη διαχείριση των παραγωγικών, εθνικών πόρων.
1.1. Σε χωρικές γεωγραφικές ενότητες θα πρέπει να γίνονται, βάση κανονιστικών πράξεων και νομοθεσίας του Δημοσίου, οι βασικές και απαραίτητες συνεννοήσεις μεταξύ των μεταλλευτικών εταιρειών που να αφορούν επιλογή στόχων και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα αυτών. Σε ορθές συνθήκες -που αναζητούνται- θα όφειλαν Δημόσιο και Μεταλλευτικές Εταιρείες να έχουν χωρικό σχεδιασμό αξιοποίησης ορυκτών πόρων με σεβασμό στις επόμενες γενεές.
1.2. Από την πλευρά του Δημοσίου θα πρέπει να ενισχυθούν οι ελεγκτικοί μηχανισμοί με επιστημονικά εξειδικευμένο προσωπικό.
1.3. Η καθυστέρηση των εταιρειών για αποκατάσταση εξοφλημένων επιφανειακών κοιτασμάτων με την επιχειρηματολογία «υπολοίπου» στο κοίτασμα προς εκμετάλλευση ή γειτονικό κοίτασμα, πέραν αυστηρού χρονικού ορίου, θα πρέπει να επιφέρει κυρώσεις. Τα ανώτατα χρονικά όρια, π.χ. πενταετία ή επταετία και οι διαδικασίες πιστοποίησης «υπολοίπου» οφείλουν να είναι αντικείμενο συζήτησης μεταξύ Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων και Δημοσίου.
1.4. Επιμένουμε με ένταση και αταλάντευτα στη βασική υποχρέωση των Εταιρειών για ορθές περιβαλλοντικές αποκαταστάσεις, ενώ θα πρέπει με τη συνεργασία και συνδρομή τους να εκπονηθούν και μελέτες – έργα ευρύτερης προστασίας και σε σημεία εξόρυξης και εναπόθεσης και φόρτωσης και να προστατευθούν με σαφήνεια περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
2. Συνεχής επένδυση στην ασφάλεια.
2.1. Για τη διασφάλιση των εργασιών στις υπόγειες στοές και για τη διασφάλιση των εγκαταστάσεων πάνω από τα υπόγεια που έχουν ή δεν έχουν εξοφληθεί, θα πρέπει να επιβληθεί στις μεταλλευτικές εταιρείες, πέρα από αυτές που ήδη εφαρμόζουν μέτρα, το μέτρο της εγκατάστασης παρακολούθησης των συγκλίσεων των στοών. Θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο, και την εποχή της τεχνολογίας εφικτό, με online σύστημα να παρακολουθούνται οι πιέσεις που ασκούνται.
2.2. Στις περιβαλλοντικές μελέτες και κύρια στην εφαρμογή αυτών θα πρέπει να τηρούνται όρια ασφαλείας, που δεν θα επιτρέπουν απόληψη μεγαλύτερη του 85%. Σε περιπτώσεις που ήδη έχουν κατατεθεί μελέτες με μεγαλύτερα όρια, αυτές θα πρέπει να επικαιροποιηθούν εκ νέου και να υπάρξουν οι ανάλογες μεταβολές έργου, που θα επιτρέπουν μεγαλύτερο βαθμό ασφάλειας, δηλαδή όχι ποσοστό απόληψης μεγαλύτερο του 85%.
3. Εναλλακτικές χρήσεις, αξιοποίηση.
Εξοφλημένες στοές, με την πιστοποίηση ΙΓΜΕ και την εκκίνηση διαδικασίας επιστροφής τους στο Δημόσιο, θα μπορούσαν να συνοδεύονται από μελέτες των εταιριών για εναλλακτικές χρήσεις αυτών, σε συνεργασία και συνεννόηση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση.
4. Εθνικό Προϊόν, Εθνικό Συμφέρον, ενίσχυση της εθνικής παραγωγή καθετοποιημένων προϊόντων.
Η εξόρυξη βωξίτη είναι η αρχή μιας πλήρους καθετοποιημένης διαδικασίας παραγωγής στην Ελλάδα, με παραγωγή αλουμίνας, αλουμινίου, οικοδομικών και τελικών προϊόντων αλουμινίου. Για λόγους εθνικού συμφέροντος είναι αναγκαίο να υπάρχει η αξιοποίηση της εγχώριας παραγωγής βωξίτη για να καλύπτει με προτεραιότητα την εθνική παραγωγή καθετοποιημένων προϊόντων.
5. Έρευνα, καινοτομία, πρόβλεψη περιφερειακών προγραμμάτων για έρευνα – καινοτομία στη Μεταλλεία.
Την εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και με την απαιτούμενη συνεργασία Εξειδικευμένων οίκων, Κοινοτικών Οργάνων, Πανεπιστημίων και Ερευνητικών Κέντρων και Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων, θα πρέπει -με τη συνδρομή όπου χρειάζεται και κοινοτικών πόρων και άρα και με την συμβολή των Περιφερειών και της Κεντρικής Διοίκησης- να αναπτυχθούν:
– μέτρα που να βοηθούν την έρευνα για μεταλλευτικά πεδία,
– κατάλληλες εφαρμογές και εργαλεία, που θα επιτρέπουν την ανάπτυξη συστημάτων ασφάλειας, περιβαλλοντικής προστασίας και ελέγχου.
– ειδικά σε σχέση με νέες εξελίξεις στην κοινοτική νομοθεσία, που αφορούν την έκθεση σε χημικές ουσίες και την εμπλοκή της εξορυκτικής δραστηριότητας, θα πρέπει Πανεπιστήμια, ερευνητικά Κέντρα, Κεντρική Διοίκηση και οι Επιχειρήσεις Κλάδου Μεταλλείας να προγραμματίσουν θεματικά πεδία έρευνας και ανάπτυξης καινοτομιών και να διαθέσουν πόρους για την έρευνα αυτή.
Η περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας οφείλει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην προσπάθεια αυτή στην τρέχουσα και επόμενη προγραμματική περίοδο.
6. Εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση.
Θεωρούμε ότι το μέλλον κρίνεται μόνον από τους δημιουργικούς κομπιουτεράδες και τα λογισμικά που αναπτύσσουν.
Και σωστό και λάθος.
Το υπάρχον και νέο επιστημονικό, τεχνικό, επαγγελματικό προσωπικό, στις νέες εποχές χρειάζεται νέες προσαρμογές για το τι και πως θα διδαχθεί και σε ποια πεδία.
7. Έργο από τα παλιά, να δούμε αν μπορεί σήμερα να έχει κάποια τύχη.
Στα έργα περιβαλλοντικής προστασίας και με δεδομένο ότι υπάρχει τεχνική μελέτη της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης Φωκίδας για αποκατάσταση νταμαριών βωξίτη που η χρήση τους έχει ήδη περιέλθει στο Δημόσιο, και αφορούσε την αποκατάσταση νταμαριών σε Γραβιά, θέση Αλεφαντω, σε Άμφισσα, θέση Σπαρτόλακα και σε Ιτέα, θέση Κεφαλή.
Το 2012 υπήρξε η δυνατότητα μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» – Άξονας Προτεραιότητας 4 «Προστασία Εδαφικών Συστημάτων & Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων» για υποβολή πρότασης για Φωκίδα και Κοζάνη, τελικά όμως προχώρησε μόνο το έργο της Κοζάνης.
Θα μπορούσε η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση να εξετάσει τις δυνατότητες:
– αν υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι στο τρέχον πρόγραμμα ΕΣΠΑ, Περιφέρειας ή Υπουργείου Περιβάλλοντος, ώστε να είναι δυνατή η πιθανότητα νέας πρόσκλησης για το ζήτημα αποκατάστασης, ή
– στον προγραμματισμό που θα γίνει από την Περιφέρεια Στερεάς και σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, για την επόμενη προγραμματική περίοδο να υπάρχει πρόβλεψη για ανάλογο έργο.
8. Μετά τη νομοθέτηση το 2012 για τα ανταποδοτικά στους Δήμους, τι;
Ποια είναι τα επόμενα βήματα μετά την νομοθέτηση ανταποδοτικών στους Δήμους;
Δεν ακούσαμε προτάσεις, δεν είδαμε τροπολογίες.
