Στον αέρα τινάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας τις «οικιστικές πυκνώσεις», δηλαδή την απόπειρα νομιμοποίησης οικισμών αυθαιρέτων σε δασικές εκτάσεις. Η Ολομέλεια του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου έκρινε αντισυνταγματικές όλες τις σχετικές ρυθμίσεις, σημειώνοντας ότι η αλλαγή χρήσης μιας δασικής έκτασης μπορεί να επιτραπεί μόνο για λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος, κάτι που δεν ισχύει για περιπτώσεις οικιστικής αξιοποίησής τους. Επειτα από αυτή την εξέλιξη, 292.000 στρέμματα αυθαιρέτων, που δήλωσαν 115 δήμοι, βρίσκονται στον αέρα και το υπουργείο Περιβάλλοντος οφείλει να εφαρμόσει τη δασική νομοθεσία.
Οπως έκρινε η Ολομέλεια του ΣτΕ με τις 685-688/2019 αποφάσεις της, η διάταξη του ν.4389/16 με την οποία εξαιρέθηκαν από την ανάρτηση του δασικού χάρτη οι «οικιστικές πυκνώσεις» είναι αντίθετη στο άρθρο 24 του Συντάγματος. Μάλιστα, όπως επισημαίνει το ΣτΕ, η διάταξη δεν θα μπορούσε να εκδοθεί ούτε ως Προεδρικό Διάταγμα λόγω της αντισυνταγματικότητάς της. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης τα δάση και οι δασικές εκτάσεις υπάγονται από το Σύνταγμα σε ιδιαίτερα αυστηρό προστατευτικό καθεστώς με σκοπό τη διατήρησή τους. Η αλλαγή της χρήσης τους είναι κατ’ εξαίρεση επιτρεπτή εφόσον προέχει για την εθνική οικονομία η αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη χρήση, επιβαλλόμενη από λόγους δημοσίου συμφέροντος. Σε καμία περίπτωση όμως, αναφέρει η απόφαση, δεν μπορεί να θεωρηθεί λόγος υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος η οικιστική αξιοποίησή τους. Οι εν λόγω συγκεντρώσεις κτιρίων δεν εμπίπτουν ούτε σε πολεοδομημένες περιοχές ή νομίμως υφισταμένους οικισμούς ούτε σε περιοχές υπό έγκριση σχεδίων ή υπό οριοθέτηση οικισμών, ενώ δεν προβλέπεται άλλη διαδικασία που θα διασφάλιζε ότι οι εκτάσεις αυτές θα συμπεριληφθούν στους οριστικούς δασικούς χάρτες. Το ΣτΕ απορρίπτει και το επιχείρημα του Δημοσίου περί επιτάχυνσης της κατάρτισης των δασικών χαρτών. Καταλήγει δε ότι ο τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος δεν μπορεί να συνιστά επιβράβευση της αυθαίρετης δόμησης εντός δασών.
Αντιρρήσεις
Υστερα από την εξέλιξη αυτή, το υπουργείο Περιβάλλοντος είναι υποχρεωμένο να αναρτήσει ως δασικές τις περιοχές των οικιστικών πυκνώσεων και να υποδείξει στους ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων την οδό της υποβολής αντιρρήσεων. Σε κάθε περίπτωση, το υπουργείο έχει πλέον μια πολύ καλή εικόνα της αυθαίρετης δόμησης σε δάση, αν επιθυμούσε να ξεκινήσει διαδικασίες διοικητικής αποβολής, επιβολής προστίμων και κατεδαφίσεων. Υπενθυμίζεται ότι το υπουργείο Περιβάλλοντος παρουσίασε σχέδιο ρύθμισης (που δεν κατατέθηκε ακόμα στη Βουλή, σε αναμονή της απόφασης του ΣτΕ) με το οποίο προβλεπόταν μια διαδικασία «νομιμοποίησης» έναντι προστίμου, ανάλογη με αυτή των αυθαιρέτων.Η «πατρότητα» της ρύθμισης ανήκει στον (αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος το 2016) Γιάννη Τσιρώνη. Οπως προβλέπει, για τον χαρακτηρισμό μιας ομάδας αυθαιρέτων ως «οικιστική πύκνωση» χρειάζονταν κατ’ ελάχιστον 50 κτίρια σε έκταση 25 στρεμμάτων. Ο ορισμός δεν έθετε κριτήρια ως προς την πυκνότητα ή την ελάχιστη απόσταση των κτιρίων, με αποτέλεσμα πολλοί δήμοι να δηλώσουν οικιστικές πυκνώσεις «χταπόδια», που χρησιμοποιούσαν λεπτές λωρίδες γης για να συμπεριλάβουν μεμονωμένα κτίρια σε απόσταση από τον «οικισμό».
Στον ίδιο δρόμο και το σχέδιο νόμου για τον αιγιαλό;
Υπό επανεκτίμηση φαίνεται να βρίσκεται και το σχέδιο νόμου για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων στον αιγιαλό και την παραλία. Ωστόσο το υπουργείο Οικονομικών δεν φαίνεται διατεθειμένο να αποσύρει τις επίμαχες διατάξεις, παρά μόνο ένα μικρό μέρος αυτών, ενώ στελέχη του επιχειρούν να υποβαθμίσουν την κριτική στο νομοσχέδιο, προσπαθώντας να της προσδώσουν πολιτικά κίνητρα.
Ωστόσο έχει ήδη έρθει και η πρώτη μη πολιτική αντίδραση από την περιβαλλοντική οργάνωση WWF, η οποία αναφέρει: «Το νέο νομοσχέδιο για τον αιγιαλό ανοίγει διάπλατα την πόρτα για μαζική νομιμοποίηση κάθε είδους παρανομίας, τόσο στην παραλία, όσο και μέσα στη θάλασσα. Συγκεκριμένα, με το απαράδεκτο αυτό νομοσχέδιο το Υπουργείο Οικονομικών:
• Επιτρέπει την αθρόα τακτοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών αυθαίρετων επεμβάσεων στην παράκτια ζώνη. Νομιμοποίηση η οποία μάλιστα θα γίνεται με μια απλή υπουργική απόφαση.
• Ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για παραχωρήσεις ακτών και οχθών ποταμών για έρευνες εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου.
• Αρνείται πεισματικά, κατά πάγια πολιτική παράδοση, να αντιμετωπίσει την παράκτια ζώνη ως κρίσιμη φυσική υποδομή για προστασία ανθρώπων και φύσης και προστασία από την κλιματική αλλαγή.
• Περιορίζει την πρόσβαση του κοινού στον παράκτιο και παρόχθιο χώρο.
Το WWF Ελλάς καλεί τον πρωθυπουργό να αναλάβει πολιτική πρωτοβουλία για την απόσυρση του νομοσχεδίου και το Υπουργείο Οικονομικών να μην καταθέσει το νομοσχέδιο προς ψήφιση στη Βουλή», καταλήγει.
